Meedoen
Versterken sociale basis
Wij blijven ons de komende jaren inzetten om de sociale basis in Heemstede te behouden en te versterken, conform de uitvoeringsagenda van het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning 2025-2028: Heemstede, dat ben jij! We doen daarbij ook nadrukkelijk een beroep op de inwoners zelf. We hebben elkaar allemaal nodig voor een leefbaar Heemstede.
Uitvoeren Lokale Inclusie Agenda
In een inclusieve samenleving kan iedereen meedoen en wordt niemand gediscrimineerd of uitgesloten. Om hieraan te bouwen hebben we een Lokale Inclusie Agenda opgesteld. Komende jaren gaan we verder met de uitvoering van de thema's uit onze Lokale Inclusie Agenda. Het gaat bijvoorbeeld om de thema's 'Samen Spelen', 'Toegankelijke stembureaus' en de 'Toiletvriendelijke gemeente'.
Ontwikkelingen Wet Inburgering
Met de Wet inburgering hebben gemeenten vanaf 2022 een regierol in de begeleiding van statushouders die in de gemeente komen wonen. Beoogde wetswijzigingen zoals het afschaffen van de huisvestingstaakstelling hebben grote gevolgen voor gemeenten op het vlak van inburgering. De omvang van de inburgeringsopgave, het aantal inburgeringsplichtigen waarvoor we verantwoordelijk worden wordt onvoorspelbaar. Het wordt moeilijker om afspraken te maken met aanbieders. Het risico hierbij is dat de onvoorspelbaarheid leidt tot hogere prijzen en/of minder aanbod.
Bestaanszekerheid
'Participatiewet in Balans' is een wetsvoorstel dat tot doel heeft de Participatiewet te vereenvoudigen en te verbeteren, met name door meer maatwerk, versoepeling van regels en een menselijkere aanpak te bieden aan gemeenten. De eerste onderdelen van deze wet gaan vermoedelijk per 1 januari 2026 in, mits de Eerste Kamer akkoord geeft.
Hulp bij schulden
Het nieuwe beleidsplan Schuldhulpverlening 2025–2028 is halverwege 2025 vastgesteld. Preventie en het vergroten van het bereik vormen daarbij de belangrijkste uitgangspunten. De rijksmiddelen die beschikbaar zijn gesteld voor de aanpak van armoede en schulden worden deels aangewend ter ondersteuning van de uitvoering van het nieuwe beleidsplan schuldhulpverlening. Het resterende deel wordt ingezet voor de structurele invoering van de kledingkaart binnen het minimabeleid.
Participatiebedrijf SpaarneWerkt
Eind 2023 heeft het bestuur gekozen voor een koers richting een gezonde, moderne en efficiënte organisatie, met als doel zoveel mogelijk mensen te begeleiden naar betaald werk bij reguliere werkgevers. Dit betekent dat bepaalde werksoorten worden afgebouwd. In 2025 is hiervoor het Transitieplan vastgesteld. De uitvoering hiervan heeft financiële gevolgen en leidt (vooralsnog) niet tot een structureel sluitende begroting. Deze financiële gevolgen zijn opgenomen in de begroting van Spaarne Werkt, waarop de raad halverwege 2026 haar zienswijze kan geven.
Gezondheid
Regionale nota gezondheidsbeleid
Het gezondheidsbeleid van de gemeente is vastgelegd in de regionale nota gezondheidsbeleid 2021-2028 'Samen gezond in Kennemerland'. Deze nota is in 2025 aangescherpt. De komende jaren ligt de focus op de thema’s leefstijl, middelengebruik, mentale gezondheid en eenzaamheid. Voor de periode 2026-2028 wordt een uitvoeringsplan voor Heemstede opgesteld.
Van zorg naar gezondheid
In 2025 is de beweging van zorg naar gezondheid voortgezet. Gemeenten, het sociaal domein en het medisch domein, weten elkaar regionaal steeds beter te vinden. De lokale vertaling van deze samenwerking wordt ook steeds meer zichtbaar.
Landelijk hebben het rijk, zorg- en welzijnspartijen en de VNG met het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) een vervolg gegeven aan de beweging naar gezondheid die met het Integraal Zorg Akkoord (IZA) is ingezet. Het AZWA zet in op een verbreding, intensivering en concretisering van het IZA. Met het AZWA is een mechanisme afgesproken voor het verschuiven van zorggeld naar gemeenten. Aangetoonde besparingen in de zorg door preventie worden aan het sociaal domein toegevoegd. Dit geeft ruimte voor ontwikkeling en structurele financiering.
Daar staat tegenover dat er prestaties worden verwacht. Zo moet elke gemeente werk maken van onder meer de verkleining van gezondheidsachterstanden, valpreventie, sociaal verwijzen (Welzijn op Recept), aanpak overgewicht volwassenen en Kansrijke Start. Dit worden basisfunctionaliteiten genoemd. Deze onderwerpen waren deels ook opgenomen in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Het AZWA is daarmee ook een opvolger van GALA.
Er kunnen ook nieuwe onderwerpen, basisfunctionaliteiten worden toegevoegd. Voor deze nieuwe onderdelen moet dan ook extra geld beschikbaar worden gesteld. Met deze afspraak hebben gemeenten zicht op structurele financiering en zijn ze in staat om een goede basisinfrastructuur voor preventie te realiseren. Dit is de benodigde organisatie voor de basisfunctionaliteiten, zoals lokale teams, burgerinitiatieven, gezonde schoolaanpak mentale gezondheid en coördinatie.
In het najaar van 2025 wordt duidelijk welke middelen er op de korte en langere termijn beschikbaar komen voor de uitvoering van AZWA. De korting op de specifieke uitkeringen in 2026 zorgt voor een bezuiniging van 10 procent op het GALA budget, maar per saldo komt er volgend jaar meer geld beschikbaar.
Opgroeien en ontwikkelen
Preventief jeugdbeleid
Zoals afgesproken in de Hervormingsagenda Jeugd en in de Herijking Jeugdwerk blijven wij ons in Heemstede richten op het versterken van de preventieve ondersteuning aan de jeugd, om het welzijn van kinderen en jongeren te bevorderen en de vraag naar jeugdhulp te verminderen. Aanpassingen om het huidige preventieve aanbod te verbeteren worden in 2026 uitgevoerd. Verder wordt eind 2025 een programmaplan gepresenteerd, waar een campagne rondom het versterken van de pedagogische basis onderdeel van is.
Regionaal programmaplan jeugdhulp
Om de knelpunten in de jeugdhulp aan te pakken en de regionale samenwerking te versterken, is er een programmaplan jeugdhulp ZKIJ opgesteld met 3 programmalijnen. Dit plan moet zorgen voor een dynamische samenwerkingsagenda jeugd 2025-2027, met gedeeld eigenaarschap van gemeenten en samenwerkingspartners om daarmee tot gedragen en werkzame oplossingen te komen voor knelpunten in de jeugdketen. We werken daarnaast toe naar een Gemeenschappelijke Regeling jeugd, die voortkomt uit het landelijke wetsvoorstel ‘Verbetering beschikbaarheid jeugdzorg’. Dit moet bijdragen aan de verbetering van de beschikbaarheid van jeugdzorg voor de meest kwetsbare kinderen en gezinnen en vermindering van administratieve lasten.
Inkoop jeugdhulp
De jeugdhulp die de gemeenten gezamenlijk inkopen bij de vier consortia (perceel 1) heeft een lumpsum financiering. Vanaf 2025 kent de lumpsum een regionale verdeelsystematiek op basis van gewogen zorgzwaarte. Hierbij geldt een ingroeipad van drie jaar (t/m 2028). Hierdoor stijgt het aandeel van Heemstede in de lumpsum vanaf 2026. Nieuwe contracten voor verlenging perceel 1 zijn in voorbereiding. Dit kan verhoging van kosten met zich meebrengen. Wanneer nodig wordt voor deze open einde regeling een beroep gedaan op de algemene reserve. Voorheen liep dit via de reserve sociaal domein.
Regionaal beleggen CJG Heemstede
Door de veranderende samenleving, de steeds complexer wordende zorgvragen, de regionale samenwerking en de landelijke ontwikkelingen zien wij redenen om ons Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) onder voorbehoud regionaal te beleggen en in 2026 over te dragen aan het CJG Kennemerland. Dit met behoud van de eigen uitgangspunten en zoveel mogelijk dezelfde gezichten.
CJG Kennemerland
We hebben al een subsidierelatie met het CJG Kennemerland voor de inzet van praktijkondersteuners jeugd bij een aantal huisartsen. Samen met de JGZ Kennemerland is het CJG Kennemerland nu nog onderdeel van een grote zorgorganisatie, maar zij gaan zich hiervan ontvlechten. Mogelijk heeft dit gevolgen voor de structurele kosten.
Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming
Het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming (TKS) gaat over huishoudens waar kindermishandeling en/of huiselijk geweld speelt. Het uitgangspunt is dat casusregie wordt geboden door lokale teams (zoals het CJG) wanneer directe onveiligheid is weggenomen. Casusregie is de regie over de hulpverlening op alle levensgebieden op basis van één plan. Regionaal wordt het gesprek gevoerd over de vraag op welke manier dit vormgegeven kan worden. Als wij casusregie gaan voeren voor deze huishoudens, betekent dit dat er meer taken en daarmee extra capaciteit in de uitvoering nodig is vanaf eind 2025. Op dit moment is er echter nog geen zicht op structurele middelen vanuit het Rijk na 2026. Dit is een risico voor de duurzame uitvoering van het TKS. Wanneer geen structurele middelen beschikbaar komen vanuit het Rijk en het landelijke programma TKS mogelijk stopt, zullen wij de regionaal ingezette koers voortzetten binnen de mogelijkheden die er op dat moment zijn.
Jeugdakkoord
In 2024 is het Jeugdakkoord ondertekend door gemeente, jeugdorganisaties en scholen. Eind 2024 is een planning opgesteld voor de uitvoering van de acties in het Jeugdakkoord. Veel acties zijn in 2024 en 2025 al uitgevoerd of gestart. Een voorbeeld hiervan is de kinderraad. In 2026 gaan we verder met de lopende acties en starten we acties op die nog openstaan. Bij de uitvoering wordt integraal gewerkt met de andere ontwikkelingen op het gebied van jeugd.
Hulp en ondersteuning
Passende ondersteuning
We geven uitvoering aan het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning 2025 - 2028. Voor wat betreft de voorzieningen via de Wmo is het uitgangspunt dat de kosten stabiliseren, maar dit is afhankelijk van het gebruik aan Wmo-voorzieningen en de hoogte van de kosten hiervoor. Voor enkele Wmo-voorzieningen worden in 2026 nieuwe afspraken gemaakt. Zo gaan de nieuwe contracten voor huishoudelijke ondersteuning per 2026 in en worden in 2026 het sociaal medisch advies en woonvoorzieningen ingekocht.
Houdbaarheid Wmo
De houdbaarheid van de Wmo staat ook in Heemstede onder druk. Ontwikkelingen zoals een toenemende vraag naar ondersteuning, tekort aan personeel, lange levertijden voor materiaal en een stijging van de zorgkosten (zonder dat daar voldoende compensatie vanuit het rijk tegenover staat) zorgen voor steeds meer druk op de gemeentebegroting. Wanneer nodig wordt voor deze open einde regeling een beroep gedaan op de algemene reserve. Voorheen liep dit via de reserve sociaal domein.
De genoemde ontwikkelingen hebben ook invloed op de kwaliteit en beschikbaarheid van de ondersteuning: wachttijden nemen bijvoorbeeld toe bij huishoudelijke ondersteuning en de hulpmiddelen. Aansluitend bij het beleidsplan maatschappelijke ondersteuning wordt van inwoners meer gevraagd wat ze samen of zelf kunnen regelen.
Eigen bijdrage Wmo
Het landelijke voorstel om de vaste eigen bijdrage per maand voor Wmo voorzieningen (het abonnementstarief) om te zetten naar een inkomensafhankelijke eigen bijdrage is nog niet aangenomen door de Tweede Kamer. Het is onduidelijk of en wanneer deze wijziging in gaat. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage helpt mogelijk om de druk op het gebruik van Wmo-voorzieningen te verlagen en de financiële houdbaarheid van de Wmo te verbeteren.
Decentralisatie beschermd wonen en maatschappelijke opvang
Beschermd wonen is wonen onder begeleiding voor mensen met psychische of psychosociale problemen. De decentralisatie beschermd wonen houdt in dat in plaats van de centrumgemeenten, individuele gemeenten verantwoordelijk worden voor het beschermd wonen van hun eigen inwoners. In 2026 gaan we verder met de voorbereiding van de decentralisatie. De wet woonplaatsbeginsel Beschermd wonen is tenminste uitgesteld tot 2027. Centrumgemeente Haarlem blijft de rijksmiddelen in 2026 ontvangen. Naar verwachting gaan de rijksmiddelen in een periode van tien jaar geleidelijk van de centrumgemeente naar de individuele gemeenten, regionaal vraagt dat om nieuwe samenwerkingsafspraken.
Opvang
We blijven werken aan humane, zorgvuldige en goed georganiseerde opvang van mensen die bescherming zoeken tegen oorlog en geweld. Wij nemen blijvend onze verantwoordelijkheid en geloven in de draagkracht van ons dorp om deze opgaven te realiseren. De taakstelling om locaties aan te bieden waar het COA opvangplekken kan realiseren, op basis van de Spreidingswet vraagt ook in 2026 onze aandacht en inzet. We breiden de zoektocht uit naar Bijzonder Landschap locaties in samenwerking met de provincie.Tot slot blijft de opvang van Oekraïense vluchtelingen onze inspanning vragen, we zijn bezig met de verkoop van de Kerklaan en voor de zomer 2026 wordt de Glipperweg opgeleverd. Tot slot zien we dat het mentaal welzijn van de Oekrainers onder druk staat, samen met loket en externe partners onderzoeken we wat we hierin kunnen betekenen.